Jak ratować tonącego i jak udzielić pierwszej pomocy?

Pogoda w tym roku nam szczególnie dopisuje, co sprzyja wypoczynkowi nad wodą. Niestety nie wszyscy potrafią się odpowiedzialnie zachowywać  i czasem kończy się to tragedią. Według policyjnych statystyk* w miesiącu czerwcu 2018r. z powodu utonięcia aż 64 osoby straciły życie. W miesiącu lipcu, do momentu pisania tego artykułu zginęło 31 osób.

W większości przypadków, przyczyną utonięć jest brawura, alkohol lub inne środki odurzające, brak wyobraźni oraz korzystanie z nieznanych kąpielisk. Równie często są to nie pilnowane przez rodziców dzieci i korzystanie z miejsc nie zabezpieczonych przez ratowników wodnych.

Udzielanie pomocy tonącemu znajdującemu się w wodzie jest bardzo trudne i niebezpieczne. Zwykle ofiara jest agresywna, spanikowana, a ratowanie takiej osoby wymaga sporych umiejętności pływackich. Przy bezpośrednim kontakcie, nawet niepozorny, tonący człowiek może wciągnąć ratownika pod wodę. Dobrze jest wiedzieć jak korzystać ze sprzętu ratunkowego oraz znać zasady udzielania pierwszej pomocy w wodzie i na brzegu.

Przed przystąpieniem do akcji ratowniczej przede wszystkim musimy zadbać o swoje bezpieczeństwo  i dlatego zawsze, o ile to tylko możliwe nie wchodzimy do wody tylko staramy się pomóc tonącemu z brzegu, pomostu lub z wykorzystaniem sprzętu pływającego.

Nawet jeśli nie potrafimy pływać, możemy przyczynić się do podjęcia akcji ratunkowej,  alarmując inne osoby, ratownika lub wezwać pomoc (telefon alarmowy 112, pogotowie ratunkowe 999,  telefon ratunkowy nad wodą 601 100 100). Pamiętajmy, że każdy z nas ma obowiązek udzielenia pierwszej pomocy, a jej zaniechanie może mieć przykre konsekwencje. Zgodnie z artykułem 164 Kodeksu Karnego:

 „Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowi – podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”

Ratowanie tonącego z brzegu.

W momencie gdy tonący znajduje się blisko brzegu i nie stracił jeszcze przytomności, możemy udzielić mu pomocy nie wchodząc do wody. Możemy położyć się na brzegu, pomoście i jeśli nie ma w pobliżu koła ratunkowego czy innego sprzętu, podać tonącemu jakiś przedmiot np.: kij, ręcznik, ubranie. Jeśli tonący znajduje się dalej, rzucamy mu jakikolwiek przedmiot pływający jak wiosło, piłka, materac i w ten sposób zyskujemy czas na zorganizowanie pomocy.

Tonącemu blisko brzegu można udzielić pomocy poprzez utworzenie tzw. łańcucha z kilku osób które łapią się za ręce. Pierwsza osoba trzyma się np.: drzewa na brzegu, ostatnia podaje tonącemu kij lub inny przedmiot.

Kolejnym sposobem może być dopłyniecie do tonącego ratownika zabezpieczonego linką, którą asekurują inne osoby.

Ratowanie tonącego z łódki motorowej.

Jeśli używamy łodzi z silnikiem, należy podpłynąć do osoby tonącej na małej prędkości burtą lub dziobem. W odległości kilku metrów wyłączamy napęd i podnosimy silnik. Jeśli tonący jest przytomny rzucamy mu linę, koło ratunkowe lub podajemy wiosło. Następnie przyholowujemy  go do łodzi i wciągamy na pokład. Jeśli osoba ratowana jest nieprzytomna, podpływamy do niej na wiosłach i podejmujemy na łódź.

W przypadku gdy tonący znajduje się w wodzie płynącej, na przykład rzece, wyprzedzamy tonącego i ustawiamy łódź poprzecznie do nurtu i wyłączamy silnik. W momencie gdy tonący znajdzie się w naszym zasięgu, łapiemy go i wciągamy na pokład. Pamiętajmy, że nie wolno holować ludzi za burtą przy włączonym silniku.

Ratowanie tonącego z łódki wiosłowej.

Jeśli używamy łodzi wiosłowej na wodzie stojącej, dopływamy do niego z dużą prędkością na odległość kilku metrów, hamujemy łódź i odwracamy ją rufą do ratowanego, po czym jeśli jest przytomny rzucamy mu środek ratowniczy, przyciągamy i podejmujemy na pokład.

Ratowanie tonącego z kajaka.

Jeśli tonący jest przytomny, rzucamy mu nietonący przedmiot do wody. Następnie podpływamy bliżej, podajemy tonącemu wiosło i każemy aby chwycił się dziobu, wyprostował ramiona i płasko położył się na wodzie. W ten sposób holujemy tonącego do brzegu obserwując go cały czas.

Ratowanie tonącego bezpośrednio w wodzie.

Ratowanie tonącego bezpośrednio w wodzie jest bardzo niebezpieczne i zalecane dla doświadczonych osób umiejących bardzo dobrze pływać. Skok do wody na głowę można wykonać jedynie do wody znanej i głębokiej. W przeciwnym razie skok ratunkowy powinno się wykonać na nogi z rozkroku lub wykroku. Do tonącego należy płynąć kraulem lub żabką, z głową uniesioną nad wodą.

Gdy już zbliżymy się na odległość kilku metrów od tonącego, zatrzymujemy się w celu zorientowania się w jakim stanie jest tonący i czy jego zachowanie nie jest zbyt niebezpieczne. Do tonącego człowieka podpływamy zawsze z tyłu, tak aby znaleźć się poza jego polem widzenia. Spanikowany, będzie ratował się wspinając się po nas, gwałtownie wciągając pod wodę.

Następnie chwytamy tonącego i holujemy do brzegu. Istnieją różne metody holowania, za sobą, przed sobą, z ujęciem za żuchwę, rękę, głowę, pojedynczo lub w kilku ratowników. Te wszystkie sposoby stosowane są na ogół przez doświadczone osoby o bardzo dobrych umiejętnościach pływackich.

Udzielanie pierwszej pomocy tonącemu wydostanemu z wody.

Po przyholowaniu do brzegu ratowanego który jest przytomny, pomagamy mu wyjść z wody, zdejmujemy mokrą odzież, okrywamy czymś ciepłym i kładziemy w suchym miejscu. Można podać ciepły napój. W żadnym wypadku nie podajemy alkoholu.

Jeśli osoba jest nieprzytomna, należy zlecić osobom trzecim wezwanie pogotowia, a samemu przystąpić do udzielenia pierwszej pomocy (telefon alarmowy 112, pogotowie ratunkowe 999,  telefon ratunkowy nad wodą 601 100 100). Jeśli jesteśmy sami, oceniamy oddech osoby poszkodowanej i jeśli go nie wyczuwamy akcję rozpoczynamy od 5 wdechów ratowniczych a następnie 30 uciśnięć klatki piersiowej. Po minucie, jeśli nie posiadamy telefonu komórkowego, udajemy się po pomoc.

Oddech.

Udrażniamy drogi oddechowe, sprawdzamy czy w ustach nie ma mułu lub wodorostów. Następnie kładziemy jedną dłoń na czole poszkodowanego a opuszki palców drugiej ręki na jego żuchwie (pod brodą) i delikatnie odchylamy głowę do tyłu. Nachylamy się nad poszkodowanym i za pomocą zmysłów, wzroku, słuchu i czucia dokonujemy oceny oddechu ratowanej osoby. Nasłuchujemy szmerów oddechowych, staramy się wyczuć ruch powietrza na policzku, obserwujemy czy unosi się klatka piersiowa.

Ocenę oddechu przeprowadzamy w maksymalnie 10 sekund. Prawidłowo oddychający człowiek powinien w tym czasie mieć od 2 do 3 oddechów.

Jeśli poszkodowany oddycha a jest nieprzytomny układamy go w pozycji bezpiecznej ustalonej. Celem tego ułożenia jest zabezpieczenie dróg oddechowych przed niedrożnością oraz przedostaniem się płynów do górnych dróg oddechowych. Generalnie pozycja ta powinna być stabilna i jak najbliższa ułożeniu na boku. Powinna umożliwiać podparcie głowy i nie prowadzić do uciskania klatki piersiowej. Należy również zapobiec dalszemu wychłodzeniu organizmu, okrywając poszkodowanego kocem termicznym. Kontrolujemy co minutę oddech i stan poszkodowanego.

Jeśli poszkodowany nie oddycha przystępujemy do resuscytacji (czynności mające na celu utrzymanie i przywrócenie przepływu krwi). Utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, ściskamy skrzydełka nosowe poszkodowanego a następnie wykonujemy 5 oddechów ratowniczych.  Wdmuchiwanie jednego oddechu do płuc powinno trwać około 1 sekundy i skutkować uniesieniem się klatki piersiowej. Zdarza się iż poszkodowany na silnie zaciśnięte usta. Wtedy powietrze wdmuchujemy przez jego nos.

Klatka piersiowa.

Osoba ratowana powinna leżeć płasko na twardym podłożu. Klękamy na kolanach obok ratowanego na wysokości jego klatki piersiowej. Splatamy ręce na środku jego klatki piersiowej i pochylamy się nad poszkodowanym. Prostujemy ramiona i łokcie i uciskamy mostek na głębokość 5-6 cm. Wykonujemy 30 uciśnięć klatki piersiowej w tempie około 100/minutę.

Może zdarzyć się iż w trakcie reanimacji u poszkodowanego pojawią się wymioty. W tej sytuacji przechylamy go na bok i opróżniamy usta.

Po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej ponownie odchylamy głowę poszkodowanego do tyłu i podajemy 2 oddechy ratownicze obserwując czy klatka piersiowa się unosi. Cykl 30 uciśnięć na 2 wdechy ratownicze prowadzimy do momentu odzyskania przez poszkodowanego samodzielnego oddechu, lub do chwili przejęcia akcji ratowniczej przez wykwalifikowane służby, lub do naszego całkowitego wyczerpania.

Defibrylator (AED).

Jeśli na terenie zdarzenia jest dostępny defibrylator (AED) należy go niezwłocznie użyć. Przed wykorzystaniem defibrylatora osuszamy klatkę piersiową poszkodowanego, włączamy urządzenie i postępujemy zgodnie z jego zaleceniami. W momencie badania poszkodowanego przez urządzenie jak i w czasie samej defibrylacji nie możemy go dotykać. Nie wolno też używać defibrylatora jeśli znajdujemy się w wodzie, kałuży czy w innym wilgotnym środowisku przewodzącym napięcie elektryczne.

*Policyjne statystyki utonięć: http://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/utoniecia